اینکوترمز چیست؟
در تجارت بین‌الملل، قوانین و رویه‌های بازرگانی در کشورهای مختلف تفاوت‌هایی دارند. اما اگر اختلافی بین خریدار و فروشنده بین‌المللی رخ دهد، چگونه حل می‌شود؟ اینجا است که "اینکوترمز" یا همان قواعد بین‌المللی بازرگانی وارد عمل می‌شود. در ادامه، با مفهوم و جزئیات این اصطلاح کلیدی بیشتر آشنا می‌شویم.
تعریف اینکوترمز
"اینکوترمز" مخفف عبارت International Commercial Terms به معنای "قواعد بین‌المللی بازرگانی" است. این اصطلاح اولین بار در سال 1936 توسط اتاق بازرگانی بین‌المللی (ICC) معرفی شد و هدف آن، تسهیل تجارت بین‌المللی از طریق شفاف‌سازی مسئولیت‌ها و تعهدات خریداران و فروشندگان است. این قواعد به تفکیک هزینه‌ها و ریسک‌ها بین دو طرف قرارداد کمک کرده و مانع از بروز اختلافات می‌شود.
اتاق بازرگانی بین‌المللی برای به‌روزرسانی و تطبیق اینکوترمز با تغییرات محیط تجارت، چندین بار این قواعد را بازنگری کرده است. آخرین نسخه‌ی اینکوترمز در سال 2020 منتشر شده است.
دسته‌بندی ترم‌های اینکوترمز 2020
قواعد اینکوترمز به دو گروه اصلی تقسیم می‌شوند:
- قواعد مربوط به تمامی روش‌های حمل: شامل EXW، FCA، CPT، CIP، DPU، DAP و DDP.
- قواعد مربوط به حمل دریایی: شامل FAS، FOB، CFR و CIF.
در ادامه به توضیح برخی از این قواعد می‌پردازیم:
EXW (Ex Works – تحویل در محل تعیین شده)
در این روش، فروشنده کالا را در محل تعیین شده (مانند انبار یا کارخانه) تحویل می‌دهد. تمامی مسئولیت‌ها و هزینه‌ها از این نقطه به عهده‌ی خریدار است.
- فروشنده موظف به بسته‌بندی کالا مطابق قرارداد است.
- خریدار تمامی هزینه‌های بارگیری، حمل و بیمه را بر عهده دارد.
FCA (Free Carrier – تحویل به حمل‌کننده)
فروشنده کالا را پس از انجام تشریفات گمرکی و ترخیص صادراتی، به حمل‌کننده در محل تعیین شده تحویل می‌دهد. از این نقطه به بعد، تمام هزینه‌ها و ریسک‌ها بر عهده‌ی خریدار است.
FOB (Free On Board – تحویل روی کشتی)
در این روش، فروشنده کالا را در بندر مبدأ روی کشتی بارگیری می‌کند. پس از آن، تمامی هزینه‌ها و ریسک‌ها به خریدار منتقل می‌شود. این روش مختص حمل‌ونقل دریایی است.
CIF (Cost, Insurance and Freight – هزینه، بیمه و کرایه حمل)
در این روش، فروشنده مسئول پرداخت هزینه‌های حمل و بیمه تا بندر مقصد است. اما ریسک کالا پس از بارگیری در بندر مبدأ، به خریدار منتقل می‌شود.
DAP (Delivered At Place – تحویل در محل معین شده)
فروشنده موظف است کالا را در محل تعیین شده در کشور مقصد، آماده‌ی تخلیه تحویل دهد. هزینه‌ها و مسئولیت‌های مربوط به تخلیه و مالیات بر عهده‌ی خریدار است.
تغییرات کلیدی در اینکوترمز 2020
- DPU جایگزین DAT شد: در نسخه‌ی 2020، قاعده‌ی DPU (تحویل در مکان تخلیه شده) جایگزین DAT (تحویل در ترمینال) شده است. این تغییر به دلیل ایجاد شفافیت بیشتر در محل تحویل انجام شده است.
- تغییر در بیمه: فروشنده در برخی قواعد، موظف به ارائه‌ی بیمه‌نامه با پوشش کلوز A (بیشترین پوشش) شده است، در حالی که در نسخه‌های قبلی کلوز C کفایت می‌کرد.
اهمیت آشنایی با اینکوترمز
برای موفقیت در تجارت بین‌الملل، آشنایی با اینکوترمز ضروری است. این قواعد به تاجران کمک می‌کنند تا مسئولیت‌ها و هزینه‌ها را به‌صورت شفاف تقسیم کرده و از بروز اختلافات جلوگیری کنند. عدم آگاهی از این قواعد می‌تواند منجر به خسارت‌های مالی و حقوقی جدی شود.
اینکوترمز یک ابزار کلیدی برای تنظیم قراردادهای بین‌المللی است که با ارائه‌ی شفافیت و استانداردسازی تعهدات، روند تجارت را تسهیل می‌کند. آشنایی با این قواعد و استفاده‌ی صحیح از آن‌ها، می‌تواند تاثیر قابل توجهی در کاهش ریسک‌ها و هزینه‌ها در تجارت بین‌المللی داشته باشد. بنابراین، برای هر تاجر یا کسب‌وکار فعال در عرصه‌ی بین‌الملل، یادگیری و درک عمیق این قواعد امری حیاتی است.
